O IGFAE únese á rede europea ACME na busca de novos fenómenos cósmicos

Jaime Fostos

O Instituto Galego de Física de Altas Enerxías (IGFAE), un centro mixto da Universidade de Santiago de Compostela (USC) e a Xunta de Galicia, súmase á rede europea ACME (Centro de Astrofísica para Estudos Multimensaxeiro en Europa) co obxectivo de mellorar a colaboración e a accesibilidade entre os principais observatorios dedicados á astronomía e á astrofísica de partículas. Este proxecto, que inclúe 40 institucións de 15 países e está dotado cun orzamento de 15 millóns de euros, busca optimizar o intercambio de información, infraestruturas e datos científicos no campo da astronomía de multimensaxeiros.

O IGFAE, a través da súa participación no Observatorio Pierre Auger, situado en Mendoza (Arxentina), formará parte activa de ACME. O Observatorio Pierre Auger, a maior instalación deseñada para estudar raios cósmicos de enerxía ultra-alta, abrangue máis de 1.600 detectores distribuídos nunha área de 3.000 km². O investigador do IGFAE Enrique Zas, membro do proxecto ACME, explicou que o equipo é responsable do estudo de eventos de “multimensaxeiros”, que combinan a detección de raios cósmicos, neutrinos e fotóns coas observacións doutros instrumentos para investigar fenómenos cósmicos dunha nova perspectiva.

ASTRONOMÍA DE MULTIMENSAXEIROS

Nos últimos anos, a astronomía de multimensaxeiros abriu novas portas para observar o universo, permitindo estudar un mesmo evento cósmico mediante diferentes sinais, como a radiación electromagnética, as ondas gravitacionais ou as emisións de neutrinos e raios cósmicos. Esta información cruzada permite comprender mellor os complexos mecanismos de alta enerxía que teñen lugar nos fenómenos cósmicos.

O IGFAE xa tiña un papel destacado na investigación de Partículas Cósmicas e Física Fundamental a través da súa implicación no Observatorio Pierre Auger, onde o investigador Lorenzo Cazón exerce como coordinador científico, e Jaime Álvarez-Muñiz lidera a detección de neutrinos e fotóns. Ademais, o Instituto forma parte doutros proxectos internacionais, como a colaboración LIGO para o estudo das ondas gravitacionais, ou os experimentos de neutrinos NEXT e DUNE.

O PROXECTO ACME

O proxecto ACME arrancou oficialmente os días 16 e 17 de setembro de 2024 nunha reunión celebrada en París. A súa misión é mellorar a colaboración entre diferentes observatorios e institucións, seguindo as directrices marcadas polo Consorcio Europeo de Física de Astropartículas (APPEC) e a Rede de Planificación e Asesoramento para a Astronomía Europea (ASTRONET). O proxecto está coordinado polo Centre National de la Recherche Scientifique (CNRS) de Francia, baixo a dirección do profesor Antoine Kouchner e codirixido por Paolo D’Avanzo, do Istituto Nazionale di Astrofisica (INAF) de Italia.

O IGFAE, representado polos investigadores Enrique Zas, Jaime Álvarez-Muñiz e Lorenzo Cazón, contribuirá ao avance da astronomía de multimensaxeiros a través desta importante colaboración científica internacional, que promete avanzar no descubrimento de novos fenómenos cósmicos e mellorar a comprensión do universo.